Kardynał Stefan Wyszyński. Prymas, na którego czekaliśmy tysiąc lat

Kardynał Stefan Wyszyński był prymasem Polski przez ponad trzy dekady. Nie lada wyzwaniem jest zatem przedstawienie tak bogatego życiorysu w formie komiksu, który sam w sobie jest gatunkiem mocno ograniczającym treść słowną. Z tym większym zaciekawieniem zajrzałam do książki Aleksandry Polewskiej (scenariusz i dialogi) i Alicji Groszek-Abramowicz (ilustracje), zwłaszcza, że duet ten ma już na koncie kilka innych wspólnych komiksów („Święty Jan Paweł II i tajemnica Fatimy”; „Święta Rodzina. O dziecku, które zbawiło swiat” czy historia męczenników z Pariacoto – „O dwóch takich, co nie bali się terrorystów”.

Komiks liczy zaledwie 32 strony. Niewiele jak na uchwycenie życiorysu Prymasa Tysiąclecia, choć trzeba przyznać, że autorki starały się, by w tej opowieści znalazało się miejsce na kadr każdego etapu jego życia. Kilka pierwszych stron poświęconych jest wczesnemu dzieciństwu kardynała, z którego wyłania się obraz małego Stefka – chłopca o dość żywiołowym temperamencie. Kolejne strony przedstawiają czasy seminarium, następnie śledzimy losy Wyszyńskiego jako Prymasa.

Od tego momentu akcja osadzona jest mocno w konkretnym kontekście historycznym (młody czytelnik dowiaduje się o politycznej sytuacji ówczesnej Polski, o represjach władzy, o inwigilacji służb). Autorki starały się wyłuskać najbardziej znane i znaczące momenty posługi Prymasa (List „Non Possumus”, aresztowania, Jasnogórskie Śluby Narodu, List biskupów polskich do biskupów niemieckich), osadzając je w kontekście historycznym ówczesnej Polski (grudzień’70, czerwiec’76). Z tej opowieści wyłania się portret Prymasa jako duchowego i niezłomnego przywódcy narodu; pasterza, który w sposób szczególny oddany jest Maryi i wybacza prześladowcom.

Wydawca rekomenduje książkę dla dzieci od 9 roku życia. W mojej osobistej opinii treść  przeznaczona jest raczej dla starszej młodzieży, oswojonej z hasłami, które często pojawiają się w komiksie, np.: zbrodniczy system komunistyczny, władza socjalistyczna, Polska Ludowa, itp. Szczegółów historycznych i pojęć, których autorka nie wyjaśnia (ekskomunika, konkordat, Sodalicja Mariańska) jest na tyle dużo, że moja ośmiolatka, próbująca przejść przez lekturę samodzielnie wróciła z mnóstwem pytań właśnie związanych z tego typu słownictwem – dlatego rekomenduję ją raczej starszakom, mającym pierwsze lekcje historii za sobą.

Szczerze przyznam, że nie jestem specjalistką od komiksu, ale – jako laikowi – zabrakło mi w tej opowieści jakiegoś dynamizmu, wartkiej akcji (zdarza się, że ilustracyjne kadry się powtarzają – jak w scenie rozmowy Wyszyńskiego z kolegami z Seminarium gdzie na jednej rozkładówce mamy trzy, niemalże identyczne klatki, zob. s. 8-9). Uczciwie trzeba jednak przyznać, że ilustracje (zwłaszcza rysunki postaci) są naprawdę niezłe. Rysy twarzy bohaterów opowieści zostały odwzrowane precyzyjnie, z niezwykłą dbałością o szczegóły i nie ma wątpliwości kto kim jest. Kreska – wyraźna, zdecydowana – to niewątpliwie najwiekszy atut komiksu. Alicja Groszek-Abramowicz starała się także wprowadzić graficzne urozmaicenie przeplatając komiksowe kadry fragmentami mapek czy ilustracji nawiązujących stylistycznie do wycinków z gazet relacjonujących historyczne wydarzenia czy stylizowanych fotografii. Ja dysponuję wersją „falstartową” ?, wydaną w 2020 roku, ze wzmianką, że na dzień beatyfikacji kardynała wybrano datę  7 czerwca 2020; na rynku wydawniczym pojawił się dodruk z adnotacją „wydanie w roku beatyfikacji” – z delikatnie zmienioną kolorystycznie, jaśniejszą okładką. U progu uroczystości beatyfikacyjnych Prymas Wyszyńskiego komiks może stanowić ciekawy walor edukacyjny dla nastolatków.

Tytuł: Kardynał Stefan Wyszyński. Prymas, na którego czekaliśmy tysiąc lat.
Autor: Aleksandra Polewska
Ilustracje:  Alicja Groszek-Abramowicz
Ilość stron: 32
Wymiary: 21 x 29 cm
Oprawa: miękka
Wydawnictwo: Rafael